DT&V: effectieve uitvoering van terugkeer onder druk
Het wordt steeds lastiger om op een effectieve manier uitvoering te geven aan het terugkeerbeleid. De toenemende juridische complexiteit en de opeenvolgende crisissen in de asielketen spelen daarin een belangrijke rol. Dit geeft DT&V aan in de tweede Stand van de uitvoering, die op 23 mei is aangeboden aan de Tweede Kamer.
In de Stand van de uitvoering benoemt de DT&V resultaten, uitdagingen en knelpunten en wat de DT&V nodig heeft van onder andere de politiek om de effectiviteit van terugkeer te vergroten. Simone Steendijk, algemeen directeur: “Terugkeer is onmisbaar voor het vertrouwen in het Nederlandse migratiebeleid. Onze werkwijze is erop gericht dat personen met een vertrekplicht Nederland zoveel mogelijk zelfstandig verlaten. Een deel verlaat ons land niet uit eigen beweging. In die gevallen zetten wij in op gedwongen vertrek. Om ons werk uitvoerbaar te houden, zijn we gebaat bij vernieuwde (Europese) wet- en regelgeving met meer aandacht voor de uitvoerbaarheid. Ook helpt een nog meer integrale aansturing van de asielketen het terugkeerproces.”
Toenemende juridische complexiteit
De juridische complexiteit is de laatste jaren sterk toegenomen. In de rechtspraak is steeds meer nadruk op de rechtsbescherming van de vreemdeling komen te liggen. Dit heeft onder andere tot gevolg dat mensen, onder wie vreemdelingen uit een veilig land, kans zien zich aan het vertrekproces te onttrekken, bijvoorbeeld door steeds nieuwe (kansarme) juridische procedures te starten. Terugkeerbeleid is erbij gebaat dat er bij vernieuwde (Europese) wet- en regelgeving meer aandacht komt voor de uitvoerbaarheid.
Druk op de asielketen
Er is al geruime tijd sprake van zeer hoge druk op de asielketen. Dit heeft in toenemende mate impact op de uitvoering van het terugkeerbeleid. Denk daarbij aan de recente opvangcrisis, de oorlog in Oekraïne en het capaciteitstekort bij partners waardoor de doorstroom knelt. Zo zijn ketenpartners vanwege personele uitdagingen de afgelopen jaren beperkter in staat prioriteit te geven aan werkzaamheden die van belang zijn voor terugkeer.
(Te) lang verblijf in Nederland
Personen die Nederland moeten verlaten maar dat niet willen, doen er soms alles aan om hun verblijf te rekken, door bijvoorbeeld kansloze nieuwe toelatingsprocedures in te dienen. Het maximaal gebruik maken van de rechtsbescherming die ingebouwd zit in het asielsysteem draagt bij aan langdurig perspectiefloos verblijf in Nederland, worteling van minderjarige kinderen en het ontstaan van uitzichtloze situaties. Gemachtigden en/of maatschappelijke organisaties hebben hierbij een rol. DT&V vraagt aandacht voor deze problematiek.
Naleving terugkeerafspraken in Europa
Het Dublinsysteem staat in toenemende mate onder druk en betere naleving door de samenwerkende landen is nodig. In de Dublinverordening staat beschreven welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van een verzoek om internationale bescherming (asiel). Ondanks dat in 2022 vreemdelingen aantoonbaar zijn overgedragen aan andere EU-lidstaten, is het voor een aanzienlijk deel niet gelukt om een overdracht te realiseren vóór de uiterste datum. Hiervoor ziet de DT&V verschillende oorzaken, zoals aanvullende voorwaarden die landen stellen of algehele opschorting van overdrachten naar sommige landen naar aanleiding van nationale rechtspraak.
Wederkerigheid in relaties met herkomstlanden
De DT&V is voor terugkeer in hoge mate afhankelijk van de samenwerking met het herkomstland van de persoon in kwestie. Om met herkomstlanden te komen tot effectieve samenwerking bij terugkeer, is wederkerigheid van groot belang. DT&V omarmt dan ook de wederkerige migratiepartnerschappen waar het kabinet aan werkt.
Naar de Stand van de uitvoering DT&V (publicatie mei 2023)
