Stand van de Uitvoering DTenV 2023: goede resultaten, complexer werk
Voor DTenV was 2023 een jaar met goede resultaten. Deze worden, samen met de uitdagingen en knelpunten die wij ervaren, toegelicht in onze Stand van de Uitvoering (2023), die op 21 mei is aangeboden aan de Tweede Kamer. Met de Stand wil DTenV bijdragen aan een open en feitelijk gesprek over het werk en de opgaven die daarbij komen kijken.
In 2023 vertrokken er 5.740 mensen zonder recht op verblijf aantoonbaar uit Nederland. Dat zijn er 1.370 meer dan het jaar daarvoor. Dit resultaat is mede een gevolg van de verbeterde terugkeersamenwerking met Marokko en de inzet in het kader van het remigratiebeleid. Wij zijn als DTenV tevreden met de resultaten. Tegelijk baart het ons zorgen dat het steeds lastiger wordt om op een effectieve manier uitvoering te geven aan het terugkeerbeleid. De toenemende juridische complexiteit en de opeenvolgende crisissen in de migratieketen spelen daarin een belangrijke rol.
Simone Steendijk, algemeen directeur:
In de 17 jaar dat DTenV bestaat zijn er met ondersteuning van DTenV ruim 93.000 personen aantoonbaar uit Nederland vertrokken. Terugkeer is cruciaal voor het vertrouwen in het Nederlandse migratiebeleid. DTenV zet zich in om personen die personen die hier niet mogen blijven, Nederland ook daadwerkelijk verlaten. Daarbij zetten we vooral in op zelfstandig vertrek. Zo bieden we hulp bij het verkrijgen van reisdocumenten en bieden we perspectief op herintegratie in het land van herkomst. Als het niet lukt iemand zelfstandig te laten vertrekken, dan zetten we in op gedwongen vertrek. Ook dat doen we humaan en respectvol, met oog voor de mens. Ik ben trots op het mooie resultaat waaraan door iedereen hard is gewerkt. Tegelijkertijd zien we dat meerdere omstandigheden het lastig maken om terugkeer te realiseren. Ik hoop dat we volgend jaar met elkaar kunnen vaststellen dat de uitvoerbaarheid van ons werk is toegenomen.
Toenemende juridische complexiteit
De juridische complexiteit is de laatste jaren sterk toegenomen. In de rechtspraak is steeds meer nadruk op de rechtsbescherming van de vreemdeling komen te liggen. Dat werkt direct door in de uitvoerbaarheid van het terugkeerbeleid. Dit heeft onder andere tot gevolg dat mensen, uit onder andere veilige landen, kans zien zich aan het vertrekproces te onttrekken of het vertrekproces te frustreren, bijvoorbeeld door steeds nieuwe (kansarme) juridische procedures te starten. Om meer terugkeer te kunnen realiseren, is meer aandacht nodig voor het effectief kunnen afdwingen van terugkeer.
(Te) lang verblijf in Nederland
Personen die Nederland moeten verlaten, maar dat niet willen, doen er soms alles aan om hun verblijf te rekken, zoals het indienen van kansloze nieuwe toelatingsprocedures. Hierbij krijgt men vaak hulp van gemachtigden en/of maatschappelijke organisaties. Hoewel het begrijpelijk is dat mensen maximaal gebruik maken van de rechtsbescherming die ingebouwd is in het asielsysteem, draagt de eigen opstelling bij aan langdurig perspectiefloos verblijf in Nederland, worteling van minderjarige kinderen en het ontstaan van uitzichtloze situaties. Zo duurt het momenteel gemiddeld 50 weken voordat een herhaalde asielaanvraag is afgehandeld. Al die tijd is terugkeer niet mogelijk.
Druk op de migratieketen
De continue druk op de migratieketen en specifieke crises zoals de opvang van Oekraïne vluchtelingen heeft in toenemende mate impact op de uitvoering van het terugkeerbeleid. Door capaciteitstekort knelt de doorstroom bij partners. Ook zijn ketenpartners vanwege personele uitdagingen de afgelopen jaren beperkter in staat prioriteit te geven aan werkzaamheden die van belang zijn voor terugkeer (bijvoorbeeld inbewaringstellingen). Het is een gegeven dat meer samenhangende en flexibele inzet van ketenpartners ten behoeve van het vertrekproces bijdraagt aan meer terugkeer. Ketensamenwerking fungeert idealiter kortom als vliegwiel voor terugkeer.
Verstevigen internationale samenwerking
DTenV is voor terugkeer in hoge mate afhankelijk van de samenwerking met het herkomstland van de persoon in kwestie. Om met herkomstlanden te komen tot effectieve samenwerking bij terugkeer, zijn we gebaat bij meer wederkerigheid in de relatie met herkomstlanden. Zo hebben herkomstlanden soms behoefte aan mogelijkheden tot reguliere migratie of vormen van samenwerking op andere gebieden. DTenV omarmt dan ook de verbeterde terugkeersamenwerking met Marokko en Algerije. Dat dit loont, zien we onder andere aan de verhoogde terugkeer die sinds vorig jaar gerealiseerd wordt.
Meer weten? Lees dan onze Stand van de Uitvoering 2023.