Verhalen uit de praktijk

Het is per definitie nooit een leuke boodschap die je brengt. Je vertelt iets dat mensen niet willen horen.

Mensen zijn vaak met een reden uit een land weggegaan, met een reden ook naar Nederland gekomen en de boodschap dat zij Nederland moeten verlaten en ook nog eens tot die tijd in een gesloten setting moeten doorbrengen, is geen leuke boodschap.

In deze functie zijn wij aangewezen om die mensen die Nederland moeten verlaten, maar daaraan geen medewerking verlenen, om die hun vrijheid te ontnemen.

Wij onderzoeken of deze mensen mogelijk met lichtere middelen te bewegen zijn tot vertrek en zo niet dan komen deze vreemdelingen bij ons terecht.

Als uitvoerend ambtenaar ben je dus belast met het in bewaring stellen van vreemdelingen. Voordat dit uiterste middel kan worden ingezet zal de collega van DT&V op een
asielzoekerscentrum eerst meerdere gesprekken voeren met de vreemdeling om hem te bewegen tot vrijwillige dan wel zelfstandige terugkeer naar het land van herkomst.

Wanneer dat allemaal niet mogelijk is geweest, wanneer het vertrek niet is gerealiseerd, kunnen wij als bevoegd uitvoerend ambtenaar het uiterste middel, vreemdelingenbewaring inzetten.

In dat geval wordt de persoon om wie het gaat in detentie gesteld. Geplaatst op een detentiecentrum ter fine van zijn uitzetting of haar uitzetting uit Nederland.

Mijn werkdag begint 's ochtends vroeg met het telefonisch contact met de operationeel commandant van de Dienst Vervoer en Ondersteuning. Zij verzorgen samen met de politie 's ochtends de staandehouding van de vreemdeling en dat houdt in dat zij 's ochtends de woning binnentreden van de vreemdeling. Zij brengen mij op de hoogte van het welzijn en de gemoedstoestand van de vreemdeling.

Daarna vervoeren zij betrokkene naar het detentiecentrum, waar ik dan ook ben, waarna ik in gehoor ga met de vreemdeling, al dan niet in bijzijn van een advocaat, waar een vreemdeling altijd recht op heeft en in het bijzijn van een tolk. 

Tijdens dat gehoor wordt de vreemdeling gevraagd waarom deze niet is vertrokken uit Nederland, wat zijn redenen zijn geweest om in Nederland te blijven en of er eventuele persoonlijke bezwaren zijn waarom hij of zij van mening is waarom deze niet in bewaring mag worden gesteld. Aan de hand van het gehoor en hetgeen wat de vreemdeling heeft verklaard, besluiten wij of wij de vreemdeling wel of niet in bewaring gaan stellen.

De grootste misvatting over mijn werk is eigenlijk, de term die vaak voorbij komt: 'dan zet je ze toch gewoon uit?' Dat werkt helaas niet zo. We kunnen niet zomaar iemand in bewaring stellen. We kunnen ook niet zomaar iemand uitzetten.

Een inbewaringstelling is echt een uiterste middel dat alleen wordt ingezet op het moment dat de vreemdeling absoluut niet meewerkt aan zijn vertrek. Om een vreemdeling uit te zetten, hebben we ook de nodige voorzorgsmaatregelen nodig en de medewerking nodig van de landen van herkomst. En iemand moet ook daadwerkelijk kunnen vertrekken.

Onze beslissing wordt rechtstreeks getoetst door de rechtbank en het is dus van belang dat alles wat in het voortraject is gebeurd tot aan de beslissing die wij hebben genomen om de vreemdeling in bewaring te stellen, in orde is. Dat wordt allemaal getoetst door de rechtbank. Dus het moet in orde zijn.

Op het moment dat wij ergens in het hele proces, ergens een fout hebben gemaakt, kan het zo zijn dat de inbewaringstelling onrechtmatig wordt en dat de vreemdeling dus in zijn belangen is geschaad en dat de bewaring moet worden opgeheven. Dus het blijft te allen tijde noodzakelijk om zorgvuldig ons werk te blijven uitvoeren.

Ik ben trots op ons team omdat wij met zijn allen keihard werken om onze doelen te behalen, maar wel op een zorgvuldige en humane wijze. Zonder collega's zoals regievoerders en administratieve krachten kunnen wij niet het werk uitvoeren zoals wij dat uitvoeren. Als wij onze doelen willen behalen, hebben wij daar de hele DT&V voor nodig en daar ben ik trots op.

De regievoerder Bijzonder Vertrek is verantwoordelijk, vaak, voor de wat complexere vertrekken. Waarbij een aantal zaken vooraf moeten worden geborgd voor de vreemdeling bij aankomst in zijn of haar thuisland.

Met name de medische repatriëringen. Waarbij een behandelaar hier heeft bepaald dat bij aankomst voor de vreemdeling de medische opvang moet worden gecontinueerd of iets anders op medisch gebied moet worden geregeld, alvorens over kan worden gegaan tot repatriëring van de vreemdeling.

We zijn net aangekomen met de bus van Dienst Vervoer en Ondersteuning bij het ziekenhuis. We komen nu de vreemdeling ophalen. De verpleegkundige is al bij hem. En dan maken we ons klaar voor vertrek naar het thuisland.

Wat ik gewoon heel belangrijk vind, is dat we zo goed mogelijk op een humane wijze vreemdelingen repatriëren naar hun land van herkomst. Ik probeer altijd in mijn functioneren daar toch heel veel aandacht aan te besteden. Dat ik ook probeer de vreemdeling te begrijpen. Ik probeer ook met zo'n vreemdeling in gesprek te gaan. En even aan te geven: 'joh, heel vervelend dat je hier niet mag blijven...' Maar wel duidelijk zijn in de verantwoordelijkheden. Wij zijn er voor de terugkeer en wij zijn er niet voor toelating. Dat zo'n vreemdeling op een gegeven moment toch wel weet: 'Oké, ik ga terug. Maar meneer van de DT&V...''Wat zou u dan nog voor mij iets extra's kunnen betekenen voor als ik daar ben.'

We sturen mensen niet met lege handen naar huis. Weliswaar niet heel erg veel, maar het is een begin. En met name de menselijke maat waarvan ik zeker weet dat het helpt. Dat je vanuit die menselijke maat toch veel meer voor elkaar krijgt dan die hele harde lijn. Van: 'wij zijn de Nederlandse overheid en deze vreemdeling mag hier niet blijven.' Dat probeer ik toch wel een beetje te nuanceren. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen.

Soms lukt het ook niet. Laten we daar heel duidelijk in zijn. Soms vrijwillig en dan gaat het heel gemakkelijk. Maar soms ook niet vrijwillig en dan zit je met escorts van de Marechaussee.

Maar ook dat hoort bij het werk.

We hebben net ingecheckt. En we gaan nu naar de gate naar het vliegtuig toe. En hopelijk een goede reis.

En daar dragen we hem over, zoals we ook hadden afgesproken met de behandelaar en de artsen.

Wat je als regievoerder voornamelijk doet is, dat wanneer een vreemdeling een beschikking van de IND heeft waarin staat dat hij Nederland dient te verlaten, dan komt hij bij ons terecht en gaat hij in gesprek met de regievoerders, waaronder ik. En in het eerste vertrekgesprek leg ik vaak uit wie ik ben en wat de Dienst Terugkeer en Vertrek voor deze persoon kan betekenen. En vervolgens luister ik vaak even naar wat iemand mij zelf te vertellen heeft. En het is dan de vraag en daarover ben je in gesprek met de vreemdeling: gaat dat vrijwillig en zelfstandig? Of is dat iets wat niet kan en gaat het gedwongen gebeuren?

Maar ik vind het belangrijk dat iedereen, op welke manier dan ook, goed terecht komt. En dat klinkt dan raar om te zeggen, omdat je ook gedwongen vertrekken realiseert. Wat voor natuurlijk niemand leuk is. Maar ik probeer dan in de gesprekken die neigen naar een gedwongen vertrek  heel erg in te spelen op het uitleggen wat dat voor iemand betekent. Zodat als het daadwerkelijk het zover is, ik in ieder geval zeker weet dat ik er alles aan heb gedaan om mensen er goed van op de hoogte te brengen van wat er gaat gebeuren en wat ze staat te wachten.

Ik ben gewoon praktisch, ik ben duidelijk. Maar ik ben wel ook heel erg bezig met dat ik te maken heb met mensen. En ik behandel deze mensen hier allemaal net zoals ik zelf ook graag behandeld wil worden.

Ik denk dat ik er trots op ben dat ik in dit werk ook mezelf, zeg maar, nog een beetje beter leer kennen. Omdat je zoveel gesprekken voert, je ontmoet zoveel mensen die jou ook weer wat brengen. Door hun verhaal of door een bedankje. Kijk, als het gaat om vrijwiliige terugkeer, zijn mensen vaak heel dankbaar dat je iets voor hun kunt betekenen. Ja, en dat levert me dan aan het eind van zo'n dag altijd wel een heel fijn gevoel op. En het woord 'trots' komt misschien ook wel in mij op omdat ik denk: 'ja, ik probeer voor jou inderdaad wel een zo goed mogelijke en zo mooi mogelijke toekomst neer te zetten.'

Ik heb wel eens iemand gehad die mij bij terugkomst in het land van herkomst uiteindelijk een appje heeft gestuurd met hoe blij hij was dat hij er was. En met een fotootje van de hele familie. Ja dat is dan wel waar je het voor doet. Dat zijn dan wel hele mooie doelen die dan behaald worden.

Wanneer iemand in Nederland aankomt en asiel aanvraagt en die asielaanvraag wordt door de IND afgewezen, dan moet zo iemand naar het land van herkomst en dan komt de DT&V om de hoek kijken.
Ik voer vervolgens gesprekken met die vreemdeling. En voer de regie op het terugkeertraject van die persoon.

In die vertrekgesprekken komt aan bod dat het beter is voor hun om zelfstandig terug te keren naar hun eigen land. Ik schets dan een toekomstbeeld hier in Nederland zonder verblijfsvergunning. Ik vertel hun dat het zonder verblijfsvergunning niet mogelijk is om een huis te kopen om een studie te gaan volgen, om te gaan trouwen en dergelijke. Om hun eigenlijk erop te attenderen van: "Ga terug naar je eigen land. Want daar kun je dit soort zaken wel allemaal doen. En daar heb je wel een toekomst."

Waarom mensen hier soms langer blijven dat is ten eerste omdat ze soms procedures indienen na elkaar. Waardoor ze niet teruggestuurd kunnen worden naar hun eigen land. Maar daarnaast verstrekken ze soms ook te weinig informatie of documenten, identiteitsdocumenten, over hunzelf waardoor er geen reisdocumenten voor hun afgegeven wordt. Het kan ook zo zijn dat ze medische klachten hebben en dat ze niet 'fit-to-fly' worden verklaard. En dus eerst een behandeltraject in Nederland moeten ondergaan.
Het is ook zo dat als mensen niet zelfstandig willen terugkeren naar hun eigen land, dan moet het gedwongen terugkeertraject opgestart worden. Dat houdt in dat ze staande worden gehouden, in bewaring worden gesteld en vanuit een detentiecentrum gedwongen terugkeren naar hun eigen land.

Het is wel eens moeilijk om te zien als je dan een gezin met minderjarige kinderen hebt dat het  hun ook overkomt. Je hebt de ouders er al keer op keer gewezen op het feit dat ze moeten terugkeren. En het is dan ook hun verantwoordelijkheid dat het tot een gedwongen terugkeertraject komt. Maar het is dan wel moeilijk om te zien dat je dan inderdaad jonge kinderen in bewaring laat stellen.
Wat ik bijzonder aan mijn werk vind, is dat ik een steentje bijdraag aan de maatschappij. Ik kan mensen laten inzien dat ze beter kunnen terugkeren naar hun eigen land. In plaats van hier in Nederland te blijven zonder verblijfsvergunning.

Ik vind het mooi dat ik mensen op een andere gedachte kan brengen. En ze eigenlijk weer een toekomst kan aanbieden.